Co powoduje codzienne picie kawy?
Kawa to nie tylko ulubiony napój milionów ludzi na całym świecie, ale także jedno z głównych źródeł kofeiny – popularnej substancji pobudzającej. Kofeinę znajdziemy nie tylko w kawie, ale również w herbacie, czekoladzie czy napojach energetycznych. Od lat wiadomo, że pomaga nam się skoncentrować i zwalczyć uczucie zmęczenia w ciągu dnia. Jednak jej wpływ na nocny sen i regenerację mózgu długo pozostawał zagadką.
Naukowcy z Université de Montréal postanowili sprawdzić, co dzieje się z naszym mózgiem po wypiciu kawy. W badaniu wzięło udział 40 zdrowych dorosłych, którzy spali pod kontrolą specjalistów – zarówno po spożyciu kofeiny, jak i po placebo. Badacze użyli nowoczesnych narzędzi, takich jak elektroencefalografia (EEG) oraz sztuczna inteligencja, by dokładnie przeanalizować zmiany w pracy mózgu.
Czytaj także: Picie kawy o tej porze może uchronić cię przed przedwczesną śmiercią
Zaskakujące wyniki badań. Te osoby są wrażliwe na działanie kofeiny
Wyniki okazały się zaskakujące. Wykazano, że kofeina znacząco zwiększa tzw. „krytyczność” mózgu, czyli stan, w którym jest on bardziej czujny. To świetna wiadomość dla wszystkich, którzy potrzebują energii w pracy lub podczas nauki. Jednak naukowcy ostrzegają – taki stan może być szkodliwy nocą.
Kofeina stymuluje mózg i wprowadza go w stan krytyczny, w którym jest on bardziej wybudzony, czujny i reaktywny. Chociaż jest to przydatne w ciągu dnia do koncentracji, stan ten może zakłócać odpoczynek w nocy: mózg nie zrelaksuje ani nie zregeneruje się prawidłowo.
Podczas snu, szczególnie w fazie NREM odpowiedzialnej za regenerację i pamięć, kofeina powoduje spadek fal wolniejszych (theta, alfa), a wzrost fal beta – typowych dla stanu czuwania. Efekt? Mózg nie odpoczywa tak, jak powinien, a procesy regeneracyjne zostają zaburzone.
Badacze zauważyli również, że młodzi dorośli (w wieku 20–27 lat) są znacznie bardziej wrażliwi na działanie kofeiny niż osoby w średnim wieku. Wynika to z różnic w ilości receptorów adenozyny, które z wiekiem maleją.
Receptory adenozyny naturalnie zmniejszają się z wiekiem, zmniejszając zdolność kofeiny do ich blokowania i poprawy złożoności mózgu, co może częściowo wyjaśniać zmniejszony wpływ kofeiny obserwowany u uczestników w średnim wieku
Kiedy nie wolno pić kawy? Godzina 19:00 to za późno
Eksperci podkreślają, że choć kofeina może pomóc nam w codziennym funkcjonowaniu, jej nadmiar lub picie w nieodpowiednich godzinach może poważnie zaburzyć sen. Szczególnie niezalecane jest spożywanie kawy po godzinie 19:00, ponieważ organizm może mieć problem z wyciszeniem się i regeneracją w nocy. Jeśli więc zależy nam na zdrowym śnie i dobrej pamięci, warto ograniczyć kawę do godzin porannych i wczesnopopołudniowych.
Czytaj także: Jaki jest wpływ codziennego picia kawy na nerki? Naukowcy tłumaczą
Źródło: news-medical.net, Université de Montréal, Thölke, P., et al. (2025). Caffeine induces age-dependent increases in brain complexity and criticality during sleep. Communications Biology. doi.org/10.1038/s42003-025-08090-z.
Artykuł ma charakter edukacyjny. Nie stanowi porady medycznej i nie zastąpi wizyty u lekarza.
